سازمان بین‌المللی کار (ILO) در سال ۲۰۰۲ بر این شد تا روزی جهانی را برای مبارزه با کار کودکان تعیین کند تا توجه و تلاش همگان در این زمینه را برانگیزد. در این روز دولت‌ها و نهادهای محلی، جامعه مدنی و جهانی، کارگرها و کارفرمایان به گرد هم جمع می‌شوند تا مشکل کودکان کار را مطرح کنند و راه حل‌هایی برای کمک به آن‌ها پیشنهاد کنند. این سازمان شعار امسال خود را ” حمایت اجتماعی همگانی برای پایان دادن به کار کودک” اعلام کرده است.

کودکی، دوران رشد و پرورش و شکل گیری شخصیت کودکان است و از این رو از اهمیت ویژه ای برخوردار است و جا دارد که برای تأمین رشد و سلامت کودکان از همان آغاز کودکی چاره اندیشی شود و با رعایت حقوق اساسی آنان شرایط و امکانات مناسب برای رشد بهتر و سالم تر آنان فراهم شود. به ویژه که کودکان به سبب ویژگی های سنی خود بسیار آسیب پذیرند و خود قادر به حفظ حقوق خویش نیستند و نیاز به حمایت و مراقبت از جانب بزرگسالان دارند.

نگاهی به آمار های مربوط به کودکان در سطع جهانی وسعت و شدت این آسیب پذیری را نشان می دهد.

۲۵۰ میلیون کودک در جهان به کار، اشتغال دارند. ۱۳۰ میلیون کودک ۱۱ – ۶ سال به تحصیل اشتغال ندارند. ۱۴ میلیون نفر در جهان از بیماری ایدز به هلاکت رسیده اند که ۲۵ درصد آن ها کودک بوده اند. ۱۲ میلیون کودک زیر ۵ سال در اثر عوامل قابل پیشگیری هر سال در کشورهای در حال رشد، می میرند. ۲۹ درصد کودکان زیر ۵ سال از سوء تغذیه رنج می برند. ۲ میلیون کودک در جنگ ها کشته ، ۴ میلیون مجروح و ۱۲ میلیون پناهنده و آواره شده اند.

این آمارها که نمونه هایی از وضعیت کودکان جهان و مشکلات آنان را نشان می دهد، ضرورت حمایت از کودکان را از راه تدوین پیمان نامه های جهانی و تلاش در راه تحقق حقوق آنان مطرح می سازد.

براساس ماده 32 پیمان نامه

 ۱- کشورهای عضو حق کودک را برای برخورداری از حمایت در برابر بهره‌کشی اقتصادی و انجام هرگونه کاری که ممکن است زیانبار باشد یا خللی در تحصیل کودک وارد آورد، و یا به سلامتی کودک یا رشد جسمانی، ذهنی، اخلاقی یا اجتماعی او آسیب رساند، به رسمیت می‌شناسند.

۲- کشورهای عضو جهت تضمین اجرای ماده حاضر اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی به عمل خواهند آورد. بدین منظور و با عنایت به مفاد سایر اسناد بین‌المللی مربوطه، کشورهای عضو به ویژه اقدامات ذیل را به عمل خواهند آورد:

الف) تعیین حداقل سن یا حداقل سنین برای اشتغال به کار؛

ب) تدوین مقررات مناسب در ارتباط با ساعات کار و شرایط اشتغال؛

ج) تعیین مجازاتهای مناسب یا ضمانتهای اجرایی دیگر به منظور تضمین اجرای مؤثر ماده حاضر.

از دیگر سو، درحالی که “کنوانسیون سازمان ملل درمورد حقوق کودک” کار را برای کودکان ممنوع کرده است، در حال حاضر 218 میلیون کودک در جهان در دام کارهای اجباری گرفتار شده اند. به این معنی که کار این کودکان آنها را کودکی شاد، سلامتی و تحصیل محروم میکند و زندگی آنها هیچ شباهتی به آنچه در کنوانسیون حقوق کودک تعریف شده ندارد.

مقاوله‌نامه ۱۸۲ سازمان جهانی کار ( مقاوله‌نامه شناسایی و محو بدترین اشکال کار کودکان ) در سال ۱۳۸۰ توسط جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شد و به نظر میرسید اقدامات عملی در جهت شناسایی و محو بدترین اشکال کار کودکان با پیگیری بیشتری دنبال شود اما در کشورما به دلیل کوچک شدن هرچه بیشتر سفره اقتصادی خانوارها در سالهای اخیر بویژه در خانواده های پناهنده و اجبار آنها به استفاده از نیروی اقتصادی کودکان، معضل کار کودکان را بیش از پیش با بحران مواجه ساخته است. ازین رو لزوم ورود مسئولانه نهادهای زیربط برای حمایت اجتماعی از این خانواده ها احساس میشود.

در روز جهانی مبارزه با کار کودک بار دیگر یادآور میشویم که حضور کودکان در مشاغل تمام یا پاره وقت بر سلامت و توسعه فردی و اجتماعی آنان اثر مخرب داشته و آنها را اولیه ترین حقوق خود محروم میکند. بیایید با کنش و اراده مستدام اجتماعی پایان کار کودک را ممکن کنیم و با زنجیرکردن دستهایمان از حق کودکان بر رویا، شادی و زندگی شایسته دفاع کنیم.